Tác hại khôn lường
Nhiều người vẫn ngộ nhận rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng gọi chung là các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (TLTHM) an toàn hơn thuốc lá truyền thống. Theo họ thì thiết bị này an toàn hơn hút thuốc truyền thống, vì chúng không chứa hơn 60 loại hoá chất độc hại có thể gây ung thư…, Nhưng không phải vậy, người dùng (TLTHM) vẫn tự đưa vào cơ thể những chất độc hại, kể cả chất gây nghiện khét tiếng nicotin. Và không ngừng lại ở đó, các nghiên cứu cho thấy dấu vết để lại của nicotin dù các nhãn hiệu TLTHM khăng khăng sản phẩm của họ không chứa nicotin. Cơ quan Tổng Y sĩ Hoa Kỳ dùng khái niệm “Mối quan ngại trầm trọng cho sức khỏe cộng đồng” để miêu tả tác hại của TLTHM. FDA – Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kì – cũng công bố cảnh báo về số học sinh trung học sử dụng TLTHM ngày càng tăng. Các chuyên gia y tế nhận định phụ nữ hút thuốc lá cũng bị ảnh hưởng như nam giới, đặc biệt đối với sức khỏe sinh sản.
Tác hại của TLTHM chủ yếu tác động tới não bộ, tim mạch và phổi. Theo đó, Nicotin giải phóng những hoá chất “sung sướng” trong não, gây ra những biến đổi hoá học kéo dài và nguy hiểm nhất là gây nghiện. Ngoài ra, người dùng còn có thể bị đau đầu, chóng mặt hoặc run lẩy bẩy. Não bộ của trẻ cực rất nhạy cảm với các đặc tính gây nghiện của nicotin. Người hút TLTHM có thể khiến tim phải hoạt động nhiều, đặc biệt khi leo dốc, gắng sức khiến tim phải “cày bừa” vất vả hơn để đưa đủ máu và ôxi đến các tế bào, về lâu về dài, đã tự đặt mình vào hiểm họa máu cơ tim và đột quỵ. Tổn thương phổi do thuốc lá điện tử được gây ra bởi Nicotin – làm bạn thở gấp với hơi thở nông, tăng nguy cơ mắc bệnh phổi và ung thư phổi. Bên cạnh đó, diacetyl-một chất tạo hương- được tìm thấy trong một số sản phẩm TLTHM có liên quan đến một số bệnh phổi nghiêm trọng. Sở dĩ vậy bởi cơ chế hoạt động của TLTHM là nung nóng một loại dung dịch chứa nicotine tạo ra khói aerosol người sử dụng hít vào. Trong dung dịch thuốc lá điện tử thường có chất tạo mùi và được pha trong chất Propylene Glycol hoặc Glycerin.
Báo động
TLTHM cũng gây nghiện và độc hại như thuốc lá truyền thống, nhưng vì thiếu hiểu biết mà xu hướng sử dụng đang ngày càng gia tăng, nhất là ở các thành phố lớn, nhóm có mức sống khá và giới trẻ. Kết quả điều tra sức khỏe học đường cho biết, học sinh trong độ tuổi từ 13-17 bắt đầu hút TLTHM. Trong đó, nam học sinh 15-17 tuổi hut nhiều nhất, đặc biệt trong đó có cả nữ học sinh. TLTHM hấp dẫn giới trẻ bởi thiết kế bắt mắt, nhỏ gọn, đóng gói như kẹo, nhiều hương vị, giá rẻ, thậm trí giống như xì gà điện tử, shisha điện tử….
Ngoài ra, người ta còn sử dụng giới trẻ, người nổi tiếng để quảng cáo TLTHM, bán qua các thương mại điện tử. Đặc biệt, họ còn che đậy bản chất thực có hại của TLTHM nhằm đánh lừa người sử dụng bằng các quảng cáo là có thể giúp giảm hoặc cai nghiện thuốc lá truyền thống và không gây ảnh hưởng tới những người xung quanh. TLTHM là một phần nguyên nhân khiến tỷ lệ hút thuốc lá ở nữ giới và thiếu niên tăng lên.
Giới trẻ sành điệu thuốc lá thế hệ mới (ảnh sưu tầm)
Các loại TLTHM là mặt hàng chưa được phép kinh doanh, thường được nhập lậu, không có chứng từ được “đánh hàng” qua nhiều hình thức nhưng lại dễ dàng thâm nhập thị trường Việt Nam vì nhiều lý do, trong đó là vì chưa có chế tài quản lý đầy đủ. Theo đó, TLTHM thâm nhập vào Việt Nam nhiều nhất qua đường bộ, rồi đường thủy và đường hàng không. Về đường bộ hầu như là qua biên giới Trung – Việt. Biên giới phía Tây – Nam giáp Campuchia cũng là tuyến tuồn TLTHM lậu vào ta. Dường như đã hình thành đường dây xuyên quốc gia riêng hoặc ghép TLTHM với các mặt hàng khác để nhập lậu.
Kiểm tra một điểm bán TLTHM tại một phường của Thành phố Hạ Long, phát hiện 12.505 điếu TLTHM loại Pod system, nhãn hiệu Lio, xuất xứ Trung Quốc không có chứng từ chứng minh nguồn gốc. Tại TP.HCM, mỗi năm phát hiện và xử lý hàng chục, thậm chí cả trăm vụ buôn lậu TLTHM. Nhưng đây cũng chỉ mới là phần tảng băng nổi.Tại An Giang, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2021 đã bắt giữ 4 vụ (tăng 3 vụ so với cả năm 2020) liên quan 4 người, thu giữ tang vật trị giá hàng chục triệu đồng, nhưng chỉ xử phạt với tổng số tiền chỉ gần 9 triệu đồng về hành vi kinh doanh, buôn bán hàng hóa không rõ nguồn gốc, nhập lậu.
Cấp bách chế tài xử lý
Việc quản lý TLTHM là cấp bách. Song căn cứ vào cơ sở pháp lý nào thì còn lúng túng, thường vận dụng các văn bản xử lý hành vi buôn lậu nói chung. Ngay với Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 (được sửa đổi bổ sung năm 2018), chưa nêu cụ thể tên các sản phẩm TLTHM, ngoại trừ việc quy định chung cho các sản phẩm có chứa nguyên liệu thuốc lá sẽ nằm trong phạm vi điều chỉnh của Luật này.
Theo các lực lượng chức năng, hiện nay các vụ bắt TLTHM chủ yếu dựa vào lí do không rõ xuất xứ xem như dạng hàng lậu. Tuy nhiên, phần lớn vụ bị bắt chỉ nhỏ lẻ vài chục hoặc đến trăm sản phẩm, thường ở các điểm bán lẻ, còn kho hàng lớn thì chưa phát hiện được. Do vậy, có vụ chỉ bị xử lý bằng phạt hành chính, chưa đủ sức răn đe.
Vì vậy cần sớm ban hành chế tài quản lý đối với TLTHM. Trước mắt tăng cường thực thi Luật Chống buôn lậu và gian lận thương mại, Luật Phòng chống tác hại thuóc lá, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền tác hại của TLTHM, nhất là với giới trẻ thông qua tổ chức Thanh niên, nhà trường và gia đình. ./.
Duy Nghĩa
Tin liên quan