Ngày 31/5 hằng năm được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chọn là Ngày Thế giới không thuốc lá, nhằm kêu gọi cộng đồng toàn cầu cùng hành động để giảm thiểu tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe và môi trường sống. Đây không chỉ là một sự kiện mang tính hình thức, mà còn là lời cảnh tỉnh cho nhân loại trước hiểm họa âm thầm nhưng vô cùng nguy hiểm đến từ khói thuốc. Trong bối cảnh thuốc lá vẫn được sử dụng phổ biến, đặc biệt tại các nơi công cộng, thì việc nâng cao ý thức và có biện pháp cụ thể để hạn chế là điều cấp thiết. Chúng tôi ở Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh Hòa Bình đã có nhiều dịp được gặp gỡ và trao đổi với nhiều người là công chức, lao động các lứa tuổi, từ các cháu học sinh tới người cao tuổi về tác hại của thuốc lá. Suy nghĩ và cảm nhận của họ không giống nhau. Thậm chí có những người còn băn khoăn và hỏi: Ở địa phương chúng tôi nhất là các cháu thanh niên có thói quen vừa lái xe vừa phì phèo hút thuốc lá. Vậy nhưng để cấm các cháu không hút thuốc là việc làm rất khó khăn. Vậy tại sao không cấm các cửa hàng tạp hóa bán thuốc lá, như vậy có phải tốt hơn không? Có những người lại cho rằng chỉ những người hút thuốc lá mới bị ảnh hưởng đến sức khỏe, còn những người xung quanh không bị ảnh hưởng gì và những căn bệnh có liên quan đến thuốc lá chủ yếu chỉ là bệnh về đường hô hấp... Có người còn nói “ cháu bỏ thuốc thì béo ra, nhưng huyết áp lại không ổn định và ăn kém…”

Mặc dù thuốc lá từ lâu đã được chứng minh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra hàng loạt bệnh lý nguy hiểm như ung thư phổi, bệnh tim mạch, đột quỵ, viêm phế quản mãn tính… Đáng nói hơn, người không hút nhưng thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc – gọi là "hút thuốc thụ động" – cũng chịu những hậu quả nghiêm trọng không kém. Điều này càng trở nên đáng lo ngại khi hành vi hút thuốc xảy ra tràn lan tại nơi công cộng như bến xe, công viên, bệnh viện, trường học… – những nơi tập trung đông người, trong đó có cả trẻ em và người cao tuổi.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên. Trước hết là do ý thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, xem việc hút thuốc là thói quen cá nhân, không quan tâm đến người xung quanh. Bên cạnh đó, việc thực thi các quy định cấm hút thuốc còn lỏng lẻo, mặc dù có chế tài xử phạt nghiêm khắc, nhưng thiếu cơ quan tổ chức và người có trách nhiệm thực thi việc xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng… Ngoài ra, các chiến dịch tuyên truyền còn mang tính thời điểm, hình thức và chỉ giao cho ngành Y tế chủ trì, không huy động được các tổ chức chính trị xã hôi, như thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh, nông dân… và các tổ chức xã hội khác, như Hội bảo vệ người tiêu dùng, nên chưa tạo được chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và ý thức của cộng đồng xã hội.

Vì vậy, để hạn chế và tiến tới loại bỏ việc sử dụng thuốc lá nơi công cộng, đề nghị cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp cơ bản như sau:

Trước hết là tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, mạng xã hội đặc biệt trong các trường đại học, trường cao đẳng, trường nghề và ngay tại các cấp học phổ thông… để ai cũng hiểu rõ tác hại của thuốc lá, từ đó tự giác thay đổi hành vi.

Thứ hai, cần ban hành bổ sung các chế tài và thực hiện nghiêm túc các quy định cấm hút thuốc tại nơi công cộng, đi kèm với mức phạt cụ thể và có lực lượng chịu trách nhiệm thực thi. Bên cạnh đó, việc thiết lập các khu vực riêng dành cho người hút thuốc ở những nơi cần thiết cũng là một giải pháp hài hòa.

Kiểm tra xử lý các doanh nghiệp, doanh nhân quảng cáo và bán các loại thuốc lá vi phạm Luật phòng chống tác hại của thuốc lá, nhất là bán thuốc lá cho  học sinh.

Cuối cùng, cần khuyến khích và hỗ trợ người dân cai thuốc, thông qua các chương trình tư vấn, trợ giúp y tế và cộng đồng.

Tuyên truyền về tác hại thước lá ở thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình

Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 là dịp để mỗi chúng ta cùng nhìn lại những tác động tiêu cực mà thuốc lá gây ra, đồng thời thể hiện trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Một môi trường không khói thuốc không chỉ là mục tiêu của các cơ quan chức năng, mà còn là mong muốn chung của cả xã hội. Để đạt được điều đó, ý thức cá nhân và hành động tập thể chính là chìa khóa của thành công.

Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất: không hút thuốc ở nơi công cộng, lên tiếng nhắc nhở người khác, và lan tỏa lối sống lành mạnh. Đó cũng chính là cách chúng ta cùng nhau góp phần xây dựng một xã hội văn minh, trong lành và khỏe mạnh hơn./.

Phạm Hữu Chiến

Nguyên Chủ tịch Hội BVQLNTD tỉnh Hòa Bình