Thuốc lá không chỉ gây hại cho sức khỏe con người mà còn là nguồn ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Xây dựng môi trường không khói thuốc đang trở thành xu hướng tất yếu nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hướng tới một tương lai xanh, bền vững.

Tác hại của khói thuốc lá đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng

Thuốc lá không chỉ là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý nguy hiểm như ung thư phổi, bệnh tim mạch, đột quỵ hay các vấn đề về hô hấp, mà còn là tác nhân gây ô nhiễm môi trường một cách âm thầm nhưng nghiêm trọng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó có hơn 70 chất gây ung thư. Điều đáng nói là không chỉ người hút trực tiếp bị ảnh hưởng mà cả những người xung quanh cũng chịu tác động thông qua hình thức hút thuốc thụ động (hít phải khói thuốc từ môi trường).

ảnh minh họa

Không dừng lại ở đó, tàn thuốc lá vứt bừa bãi ra môi trường là một vấn nạn lớn. Các đầu lọc thuốc lá chủ yếu được làm từ cellulose acetate – một dạng nhựa không phân hủy sinh học dễ dàng – và có thể tồn tại trong môi trường từ 10 đến 15 năm. Theo một nghiên cứu, tàn thuốc là loại rác phổ biến nhất được thu gom trong các chiến dịch làm sạch bãi biển trên toàn thế giới.

Ngoài ra, việc trồng cây thuốc lá cũng tiêu tốn rất nhiều tài nguyên thiên nhiên, từ đất canh tác, nước sạch cho đến phân bón và thuốc trừ sâu. Quá trình sản xuất thuốc lá tạo ra khí nhà kính và nhiều chất thải độc hại, góp phần vào sự nóng lên toàn cầu. Những yếu tố này cho thấy, thuốc lá không chỉ là "kẻ thù" của sức khỏe cá nhân mà còn là gánh nặng đối với môi trường sống của hành tinh.

Môi trường không khói thuốc – Khái niệm và lợi ích

Khái niệm “môi trường không khói thuốc” đề cập đến những không gian – bao gồm nơi làm việc, trường học, bệnh viện, nhà hàng, công viên công cộng và cả trong nhà riêng – nơi không cho phép hút thuốc dưới bất kỳ hình thức nào. Đây là một xu hướng đang được nhiều quốc gia trên thế giới thúc đẩy nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Lợi ích của môi trường không khói thuốc là vô cùng rõ rang, như:

Bảo vệ sức khỏe cộng đồng: Giảm thiểu tình trạng hút thuốc thụ động, đặc biệt đối với trẻ em, người già và phụ nữ mang thai – những đối tượng dễ bị tổn thương.

Cải thiện môi trường sống: Không khí sạch hơn, ít mùi hôi, giảm nguy cơ cháy nổ do thuốc lá.

Thúc đẩy hành vi sống lành mạnh: Góp phần giảm tỷ lệ hút thuốc, đặc biệt là trong giới trẻ – những người dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh.

Tăng hiệu suất lao động và học tập: Không khí trong lành giúp tinh thần tỉnh táo, nâng cao năng suất và hiệu quả công việc.

Bảo vệ môi trường tự nhiên: Giảm lượng rác thải từ tàn thuốc, hạn chế tác động tiêu cực từ ngành công nghiệp thuốc lá đến hệ sinh thái.

Thực trạng và nỗ lực xây dựng môi trường không khói thuốc tại Việt Nam

Tại Việt Nam, với hơn 15 triệu người hút thuốc lá và hàng chục triệu người bị ảnh hưởng bởi khói thuốc thụ động, tác động của thuốc lá là vấn đề nghiêm trọng. Dù Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã được ban hành từ năm 2012, việc thực thi vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt trong việc giám sát và xử lý vi phạm.

Tuy nhiên, những năm gần đây, phong trào xây dựng môi trường không khói thuốc đang được lan tỏa mạnh mẽ. Nhiều trường học, bệnh viện, cơ quan nhà nước đã triển khai nghiêm túc các quy định cấm hút thuốc trong khuôn viên. Một số địa phương còn xây dựng các mô hình “khu dân cư không khói thuốc” với sự tham gia của người dân, tổ dân phố và các tổ chức đoàn thể.

Đặc biệt, các chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng – thông qua truyền hình, mạng xã hội, áp phích, tờ rơi – đã góp phần thay đổi thái độ và hành vi của người dân về hút thuốc. Các sự kiện như Ngày Thế giới Không Thuốc lá (31/5) cũng là dịp để các cá nhân và tổ chức cùng nhau hành động vì mục tiêu bảo vệ sức khỏe và môi trường.

Vai trò của cộng đồng trong việc hướng đến tương lai xanh

Để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng môi trường không khói thuốc, không thể chỉ trông chờ vào chính sách hay các cơ quan chức năng. Cộng đồng, từng cá nhân, từng gia đình đóng vai trò hết sức quan trọng.

Người hút thuốc: Cần nâng cao ý thức về tác hại của thuốc lá đối với bản thân và người khác. Hạn chế và tiến tới từ bỏ hút thuốc là một hành động thiết thực vì sức khỏe và môi trường.

Gia đình: Tạo không gian sống không khói thuốc trong nhà, khuyến khích thành viên bỏ thuốc, bảo vệ trẻ em và người lớn tuổi khỏi tác hại khói thuốc.

Trường học: Giáo dục học sinh, sinh viên về tác hại của thuốc lá; xây dựng môi trường giáo dục không khói thuốc; tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe.

Doanh nghiệp: Thiết lập các chính sách không khói thuốc nơi làm việc, khuyến khích nhân viên bỏ thuốc và tổ chức các chương trình hỗ trợ.

Cộng đồng: Phát động các phong trào “khu phố không khói thuốc”, tổ chức các buổi tọa đàm, truyền thông về môi trường sống trong lành.

Một môi trường không khói thuốc là nền tảng quan trọng để xây dựng một tương lai xanh – nơi con người được sống khỏe mạnh, trong sạch và bền vững. Việc từ bỏ thói quen hút thuốc không chỉ là hành động vì bản thân mà còn là trách nhiệm với gia đình, cộng đồng và hành tinh.

Hành trình này không dễ dàng nhưng hoàn toàn khả thi nếu mỗi người đều chung tay góp sức. Hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ như không hút thuốc nơi công cộng, nhắc nhở người thân, bạn bè tôn trọng không gian chung và cùng nhau xây dựng một thế giới không khói thuốc – một tương lai xanh cho thế hệ mai sau.

Đức Hiếu