Cấm nhưng chưa đủ: lỏng lẻo chế tài khiến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tiếp tục lan rộng trong giới trẻ
Cấm nhưng chưa đủ: lỏng lẻo chế tài khiến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tiếp tục lan rộng trong giới trẻ
Mặc dù Việt Nam đã cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, nhưng trên thực tế, việc thiếu chế tài xử phạt cụ thể khiến tình trạng sử dụng các sản phẩm này vẫn diễn ra phổ biến. Tại nhiều đô thị lớn, từ trường học, quán cà phê, phố đi bộ cho đến không gian mạng, thuốc lá điện tử vẫn được mua bán công khai dưới nhiều hình thức tinh vi. Điều đáng lo ngại hơn, ngoài tác hại của nicotine, người dùng còn có nguy cơ đối mặt với tình trạng ngộ độc do thuốc lá điện tử chứa ma túy – một hiểm họa mới đang âm thầm lan rộng.
Cấm trên giấy, thực tế vẫn nhức nhối
Luật pháp Việt Nam hiện không cho phép sản xuất, kinh doanh và nhập khẩu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, do thiếu quy định xử phạt cụ thể đối với hành vi buôn bán và sử dụng, lực lượng chức năng gặp khó khăn khi kiểm soát mặt hàng này.
Nhiều điểm bán hàng online công khai quảng cáo “hút êm – mùi thơm – không độc hại”, đánh trúng tâm lý giới trẻ thích sự mới lạ nhưng thiếu hiểu biết về tác hại. Bất chấp quy định cấm, chỉ cần vài thao tác trên mạng xã hội hoặc sàn thương mại điện tử, người dùng có thể dễ dàng mua được thiết bị vape, tinh dầu và cả các loại “pod dùng một lần”.
Không ít phụ huynh thừa nhận rằng họ chỉ biết con mình sử dụng khi phát hiện trong cặp học sinh có thiết bị nhỏ bằng cây bút, hình dáng như USB. Một số em hút ngay trong nhà vệ sinh trường học hoặc góc khuất ngoài sân, khiến việc kiểm soát càng khó khăn.
Số người sử dụng không giảm – vì chưa có chế tài đủ mạnh
Theo đánh giá của các chuyên gia kiểm soát thuốc lá, việc cấm nhưng không có mức phạt rõ ràng giống như “chiếc lưới bị rách”. Nhiều đối tượng buôn bán lợi dụng kẽ hở pháp lý để hoạt động, dùng vỏ bọc “đồ điện tử, phụ kiện công nghệ” nhằm qua mặt cơ quan chức năng.
Trong khi đó, tại nhiều quốc gia, chỉ cần bị phát hiện sử dụng thuốc lá điện tử tại nơi công cộng đã bị xử phạt rất nặng. Singapore thậm chí phạt tù đối với hành vi mua – bán vape. Thái Lan xử phạt hàng nghìn USD cho mỗi vụ nhập lậu. Chính sự nghiêm khắc này đã giúp họ hạn chế đáng kể việc lan rộng của thuốc lá thế hệ mới.
Ngược lại, tại Việt Nam, do chưa có quy định đồng bộ, việc xử lý chủ yếu dừng lại ở tịch thu hàng hóa hoặc nhắc nhở, không đủ sức răn đe.
Nguy cơ kép: Nicotine và các chất ma túy trong thuốc lá điện tử
Không chỉ dừng lại ở nguy cơ nghiện nicotine, một vấn đề nổi cộm thời gian gần đây là tình trạng thuốc lá điện tử bị pha trộn ma túy tổng hợp, đặc biệt là chất hướng thần như cần sa tổng hợp (spice), ketamine hoặc các chất hóa học biến đổi khác.
Nhiều vụ ngộ độc trong thanh thiếu niên được ghi nhận chỉ trong vài phút sau khi sử dụng vape. Người bệnh rơi vào trạng thái kích động mạnh, tim đập nhanh, khó thở, co giật hoặc mất ý thức. Bác sĩ cho biết, các triệu chứng này không giống với ngộ độc nicotine mà giống với phản ứng của cơ thể khi trúng độc chất ma túy.
Một vụ điển hình gần đây ghi nhận tại một trường THPT: ba học sinh phải nhập viện cấp cứu sau khi dùng chung một loại vape mà bạn bè mua trên mạng. Kết quả xét nghiệm cho thấy tinh dầu chứa hoạt chất hướng thần. Cả ba đều hoảng loạn, buồn nôn, ảo giác và có nguy cơ suy hô hấp cấp.
Điều đáng sợ là các chất ma túy này hầu như không mùi, không vị, khiến người dùng – đặc biệt là học sinh – không hề hay biết mình đang hút chất độc.
Tác hại dài hạn: Một thế hệ đối mặt nguy cơ bệnh phổi và rối loạn thần kinh
Thuốc lá điện tử được cho là “ít độc hại” hơn thuốc lá điếu, nhưng các nghiên cứu cho thấy chúng vẫn chứa nhiều hóa chất nguy hiểm:
- Nicotine gây nghiện mạnh, ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của người dưới 25 tuổi.
- Hương liệu hóa học có thể gây viêm phổi, tổn thương biểu mô đường thở.
- Kim loại nặng phát tán từ lõi đốt nóng gây nhiễm độc tích lũy.
- Dung môi propylene glycol/glycerin khi bị đốt nóng có thể tạo ra chất gây ung thư.
Nếu người dùng vô tình hút phải vape có chứa ma túy, hệ lụy còn nặng nề hơn: rối loạn trí nhớ, rối loạn tâm thần, giảm khả năng tập trung và nguy cơ nghiện chất hướng thần.
Nhiều chuyên gia nhấn mạnh: nếu không kiểm soát ngay, Việt Nam có thể phải đối mặt với một thế hệ trẻ mắc bệnh phổi mãn tính từ rất sớm – điều chưa từng xảy ra trong y học trước đây.
Cần hoàn thiện khung pháp lý và tăng cường kiểm soát
Các chuyên gia y tế và luật học đều thống nhất rằng Việt Nam cần sớm xây dựng cơ chế xử phạt rõ ràng, nghiêm khắc và đủ sức răn đe. Đề xuất bao gồm:
- Phạt nặng hành vi buôn bán, tàng trữ và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
- Kiểm soát chặt biên giới để ngăn hàng lậu từ nước ngoài.
- Quản lý hoạt động trên mạng xã hội, xử lý tài khoản quảng cáo trái phép.
- Tăng cường giáo dục trong trường học để học sinh hiểu rõ tác hại và nói không với vape.
Nhiều chuyên gia nhấn mạnh: chỉ cấm thôi chưa đủ, mà phải có chế tài cụ thể, mạnh mẽ và áp dụng đồng bộ trên toàn quốc.
Ngăn chặn ngay trước khi quá muộn
Việt Nam đã cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, nhưng kẽ hở pháp lý khiến thị trường vẫn hoạt động mạnh, kéo theo hàng loạt hệ lụy sức khỏe, đặc biệt là nguy cơ ngộ độc ma túy trong sản phẩm.
Để bảo vệ thế hệ trẻ, đã đến lúc cần chuyển từ “cấm trên giấy” sang quản lý bằng chế tài thực thi mạnh mẽ, kết hợp tuyên truyền và giáo dục rộng rãi. Nếu không hành động kịp thời, những hậu quả về sức khỏe và xã hội sẽ còn nghiêm trọng hơn rất nhiều.
Hoài An
Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. các trường bắt buộc được đánh dấu (*)
.jpg)
.jpg)
Danh sách bình luận