Thuốc lá - Hút loại nào cũng hại
Trong nhiều thập kỷ, thuốc lá đã được chứng minh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm trên toàn cầu. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá – một con số nhức nhối cho cả xã hội. Khi nỗ lực giảm hút thuốc điếu truyền thống đang dần có kết quả, thì các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng lại xuất hiện, được quảng bá là “ít hại hơn”. Thế nhưng, sự thật là: hút loại nào cũng hại, và mọi dạng thuốc lá đều để lại hệ lụy nặng nề cho sức khỏe, kinh tế và tương lai xã hội.
Thuốc lá truyền thống: Gánh nặng bệnh tật lâu dài
Thuốc lá điếu, xì gà hay thuốc lào vốn không còn xa lạ với người Việt. Theo thống kê của Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá tại Việt Nam vẫn ở mức cao – 42,3%. Hậu quả là hàng triệu người đang phải gánh chịu các căn bệnh hiểm nghèo như ung thư phổi, tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Khói thuốc chứa tới hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó ít nhất 70 chất gây ung thư. Không chỉ người hút chịu hậu quả, mà người hít phải khói thuốc thụ động – gồm trẻ em, phụ nữ mang thai – cũng bị ảnh hưởng nặng nề, dẫn đến sinh non, hen suyễn, bệnh tim mạch.
Thuốc lá mới: Vỏ bọc hiện đại cho hiểm họa cũ
Những năm gần đây, thị trường xuất hiện thuốc lá điện tử (e-cigarette) và thuốc lá nung nóng (heated tobacco), nhanh chóng tạo xu hướng trong giới trẻ. Với thiết kế tinh gọn như bút USB, thỏi son, kèm hàng chục hương vị hoa quả, bạc hà, đồ uống…, các sản phẩm này đánh lừa người dùng rằng chúng “an toàn hơn” thuốc lá truyền thống.
Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã nhiều lần khẳng định: không có loại thuốc lá nào là an toàn. Các sản phẩm thuốc lá mới vẫn chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh, cùng nhiều hợp chất độc hại như formaldehyde, kim loại nặng, acrolein.
Một nghiên cứu của Hiệp hội Phổi Mỹ chỉ ra: thuốc lá điện tử có thể gây tổn thương phổi cấp tính, thậm chí tử vong, điển hình là dịch bệnh “phổi tổn thương do thuốc lá điện tử” (EVALI) tại Mỹ năm 2019 với hơn 2.800 ca nhập viện. Thuốc lá nung nóng, dù đốt ở nhiệt độ thấp hơn, vẫn sản sinh chất gây ung thư và làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
Ngộ nhận nguy hiểm: “Ít hại hơn” không đồng nghĩa “an toàn”
Các công ty thuốc lá đang dùng chiêu bài “giảm hại” để tiếp thị sản phẩm mới. Thực chất, đây chỉ là chiến lược nhằm giữ chân và mở rộng tập khách hàng, đặc biệt hướng tới thanh thiếu niên – nhóm dễ bị tổn thương và dễ nghiện nhất.
Nguy hiểm hơn, nhiều bạn trẻ tin rằng dùng thuốc lá điện tử để cai thuốc lá điếu, nhưng kết quả là nghiện kép: vừa hút thuốc lá mới, vừa duy trì thuốc lá truyền thống. Nicotine, dưới bất kỳ hình thức nào, vẫn khiến người dùng lệ thuộc, ảnh hưởng não bộ, làm suy giảm trí nhớ, khả năng học tập và kiểm soát hành vi.
Thực trạng đáng lo ngại tại Việt Nam
Theo kết quả Điều tra Sức khỏe học sinh toàn cầu (2022), tỷ lệ học sinh 13–17 tuổi từng sử dụng thuốc lá điện tử ở Việt Nam là 8,1% – trong khi sản phẩm này hiện bị cấm nhập khẩu và kinh doanh chính thức. Điều đó cho thấy sự len lỏi ngầm của thị trường chợ đen, mạng xã hội và thương mại điện tử.
Thực tế, không ít vụ việc học sinh nhập viện vì ngộ độc thuốc lá điện tử đã được ghi nhận. Đáng lo hơn, dung dịch vape bị pha trộn cần sa tổng hợp, chất gây nghiện khác, khiến hậu quả vượt ngoài tác hại vốn có của nicotine.
Hệ lụy đa chiều: Sức khỏe - Kinh tế - Xã hội
- Sức khỏe: Người hút thuốc lá mới hay cũ đều đối diện nguy cơ ung thư, tim mạch, tổn thương phổi. Với giới trẻ, hậu quả còn lan sang rối loạn tâm thần, hành vi.
- Kinh tế: Ước tính mỗi năm, Việt Nam mất hàng chục nghìn tỷ đồng cho chi phí điều trị bệnh do thuốc lá và năng suất lao động giảm sút.
- Xã hội: Hút thuốc lá mới trong học đường làm xói mòn môi trường giáo dục, gia tăng tệ nạn, kéo theo gánh nặng an sinh.
Rõ ràng, bất kỳ hình thức hút nào - thuốc lá điếu, điện tử hay nung nóng – đều gây hại, và gánh nặng sẽ đổ lên vai gia đình, xã hội, thế hệ tương lai.
Giải pháp: Không để thế hệ trẻ “sập bẫy” nicotine
Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cần hành động đồng bộ:
- Chính sách – pháp luật: Siết chặt quy định, xử lý nghiêm nhập lậu, quảng cáo trá hình thuốc lá điện tử, nung nóng. Tiến tới xem xét cấm hoàn toàn lưu hành sản phẩm thuốc lá mới.
- Giáo dục – truyền thông: Đưa nội dung phòng chống thuốc lá mới vào chương trình học đường. Tăng cường chiến dịch truyền thông để vạch trần thủ đoạn tiếp thị và cảnh báo hậu quả.
- Gia đình – cộng đồng: Cha mẹ cần quan tâm, đồng hành, làm gương không hút thuốc. Các tổ chức đoàn thể, hội thanh niên cần xây dựng phong trào “Thanh niên nói không với thuốc lá mới”.
- Y tế – hỗ trợ cai nghiện: Mở rộng dịch vụ tư vấn, điều trị hỗ trợ bỏ thuốc; cung cấp công cụ thay thế an toàn hơn như miếng dán, kẹo nhai nicotine dưới sự giám sát y tế.
Thông điệp cuối cùng
Dù là thuốc lá điếu truyền thống, thuốc lá điện tử hay thuốc lá nung nóng, bản chất vẫn là đưa nicotine và độc chất vào cơ thể con người. Không có loại thuốc lá nào “an toàn”, và không có lý do nào để biện minh cho việc thử hay duy trì thói quen này.
“Thuốc lá – hút loại nào cũng hại”. Đã đến lúc mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội cần nhìn thẳng sự thật, hành động quyết liệt hơn, để ngăn chặn hiểm họa từ thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và tương lai của thế hệ trẻ Việt Nam.
Phương Dung
Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. các trường bắt buộc được đánh dấu (*)
.jpg)
.jpg)
Danh sách bình luận