Cần siết chặt quản lý thị trường, xử lý nghiêm các hành vi kinh doanh, quảng cáo trái phép thuốc lá điện tử. Bảo vệ giới trẻ trước làn sóng “khói ảo” trên không gian mạng

Những năm gần đây, Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ của thị trường thuốc lá điện tử (hay còn gọi là Pod, Vape). Từ sản phẩm được quảng bá như một “giải pháp thay thế an toàn cho thuốc lá truyền thống”, thuốc lá điện tử đã nhanh chóng trở thành trào lưu trong giới trẻ. Chỉ cần vài thao tác trên mạng xã hội, người dùng có thể dễ dàng mua một chiếc Pod đủ kiểu dáng, hương vị – từ dâu, bạc hà đến cà phê, sầu riêng – với lời hứa “không gây hại, không nghiện”. Nhưng đằng sau lớp vỏ hào nhoáng ấy là một thị trường ngầm đang hoạt động trái phép, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe và xã hội.

Thị trường thuốc lá điện tử – “vùng xám” cần được siết chặt

Mặc dù Việt Nam chưa cho phép nhập khẩu, kinh doanh hay quảng cáo thuốc lá điện tử, nhưng trên thực tế, các sản phẩm này đang được bày bán tràn lan trên không gian mạng và tại nhiều cửa hàng nhỏ lẻ. Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Quản lý thị trường, chỉ trong năm 2024, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý hơn 1.200 vụ buôn bán, tàng trữ Pod lậu và tinh dầu không rõ nguồn gốc, thu giữ hàng trăm nghìn sản phẩm vi phạm.

Điều đáng nói là các đường dây buôn bán ngày càng tinh vi, sử dụng nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, Telegram để quảng cáo, giao dịch, và giao hàng “ngụy trang” qua các dịch vụ vận chuyển nhanh. Người bán thường sử dụng từ khóa mập mờ như “pod chill”, “pod bay mạnh”, “juice thơm lâu” để lách kiểm duyệt. Đối tượng khách hàng hướng tới là học sinh, sinh viên – nhóm người dễ bị dụ dỗ nhất bởi tâm lý tò mò, thích thể hiện bản thân.

Một cán bộ Đội Quản lý thị trường Hà Nội cho biết:

“Chúng tôi từng phát hiện một kho hàng chứa hơn 5.000 sản phẩm thuốc lá điện tử nhập lậu, trị giá hàng trăm triệu đồng. Điều nguy hiểm là nhiều loại trong đó chứa nicotine nồng độ cao, thậm chí có mẫu dương tính với chất ma túy tổng hợp.”

Rõ ràng, việc thiếu cơ chế kiểm soát rõ ràng và chế tài xử phạt đủ mạnh đang khiến thị trường thuốc lá điện tử trở thành “vùng xám” mà nhiều đối tượng lợi dụng để trục lợi, bất chấp hậu quả đối với sức khỏe cộng đồng.

Không gian mạng – “mảnh đất màu mỡ” cho quảng cáo trái phép

Song song với buôn bán, tình trạng quảng cáo thuốc lá điện tử trái phép trên nền tảng số đang lan rộng. Các video “review Pod”, “trải nghiệm hương vị mới”, “so sánh Pod chill” xuất hiện dày đặc, thu hút hàng triệu lượt xem. Những người làm nội dung – phần lớn là các KOLs, streamer trẻ – khéo léo lồng ghép hình ảnh hút Pod như một phong cách sống hiện đại, tự do, năng động.

Theo báo cáo của Cục Phòng, chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), có tới 70% người dùng trẻ cho biết họ biết đến thuốc lá điện tử lần đầu tiên qua mạng xã hội. Điều này cho thấy mức độ tác động khủng khiếp của truyền thông trực tuyến đối với hành vi tiêu dùng của giới trẻ.

TS. Trần Thị Dung, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam (VICOPRO), nhận định: “Trên môi trường số, mọi ranh giới giữa quảng cáo hợp pháp và vi phạm gần như bị xóa nhòa. Nhiều clip được ngụy trang dưới dạng ‘trải nghiệm cá nhân’ nhưng thực chất là quảng bá trá hình cho các sản phẩm Pod. Cần có quy định rõ ràng và công cụ giám sát hiệu quả hơn để chặn đứng tình trạng này.”

Cần chiến dịch truyền thông cộng đồng mạnh mẽ và thường xuyên hơn

Bên cạnh việc siết chặt quản lý thị trường, truyền thông cộng đồng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, nhất là với giới trẻ – nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi xu hướng “khói chill”. Các chiến dịch cần được triển khai liên tục, sáng tạo, gần gũi, thay vì chỉ dừng ở khẩu hiệu hay áp phích tuyên truyền.

Các chuyên gia đề xuất: cần tận dụng chính mạng xã hội – nơi đang lan truyền trào lưu hút Pod – để tạo nên “dòng chảy ngược”. Thông qua các clip ngắn, câu chuyện thật, thử thách tích cực (#NoPodChallenge), giới trẻ có thể trở thành lực lượng lan tỏa thông điệp “không khói ảo – sống thật chất”.

Ngoài ra, việc đưa nội dung phòng chống thuốc lá điện tử vào trường học, tổ chức các diễn đàn đối thoại giữa học sinh, phụ huynh và chuyên gia cũng là giải pháp căn cơ. Khi người trẻ được nghe – được nói – và được tham gia, họ sẽ tự hình thành “sức đề kháng” trước cám dỗ từ thị trường ngầm.

Siết chặt, nhưng phải đồng bộ

Để chặn đứng làn sóng thuốc lá điện tử đang lan rộng, cần một chiến lược tổng thể và đồng bộ: từ siết nhập khẩu, tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm minh, đến truyền thông giáo dục và hỗ trợ cai nghiện nicotine. Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ – từ Bộ Công Thương, Bộ Thông tin & Truyền thông đến Bộ Y tế – trong việc kiểm soát quảng cáo trực tuyến và xử lý vi phạm thương mại điện tử.

Mỗi sản phẩm thuốc lá điện tử trôi nổi trên thị trường là một nguy cơ tiềm ẩn. Mỗi video “Pod chill” lan truyền trên mạng là một mồi lửa đốt dần nhận thức của thế hệ trẻ. Siết chặt quản lý không chỉ là việc của cơ quan chức năng, mà là trách nhiệm của toàn xã hội – để bảo vệ một thế hệ tương lai khỏe mạnh, tự tin và không chìm trong làn khói ảo.

Vương Đức Cương

Danh sách bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. các trường bắt buộc được đánh dấu (*)

Bình luận (*)

Tên (*)

Email (*)

Số điện thoại (*)