Cuộc chiến chống lại gánh nặng thuốc lá
Thuốc lá từ lâu đã được coi là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm trên toàn cầu. Không chỉ hủy hoại sức khỏe của người hút, thuốc lá còn ảnh hưởng nặng nề đến những người xung quanh và tạo gánh nặng khổng lồ cho nền kinh tế. Cuộc chiến chống lại gánh nặng thuốc lá vì vậy trở thành ưu tiên cấp bách, không chỉ của ngành y tế mà của toàn xã hội.
Gánh nặng toàn cầu và Việt Nam
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá giết chết hơn 8 triệu người mỗi năm trên toàn thế giới, trong đó có khoảng 1,3 triệu người tử vong do hút thuốc thụ động. Thuốc lá được xem là nguyên nhân gây tử vong có thể phòng ngừa số một, vượt trên cả HIV/AIDS, ma túy hay tai nạn giao thông.
Tại Việt Nam, tình hình cũng rất đáng lo ngại. Bộ Y tế ước tính mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá. Tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc vẫn ở mức cao - 42,3%, trong khi hàng triệu phụ nữ và trẻ em vô tình trở thành nạn nhân của khói thuốc thụ động. Đây là một trong những gánh nặng y tế và xã hội lớn nhất mà đất nước phải đối mặt.
Hậu quả đa chiều: sức khỏe, kinh tế, xã hội: Không khó để nhận ra tác hại trực tiếp của thuốc lá đối với sức khỏe con người. Khói thuốc chứa tới hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có ít nhất 70 chất gây ung thư. Người hút thuốc đối diện nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư phổi, tim mạch, đột quỵ, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và hàng loạt biến chứng nguy hiểm khác. Tuy nhiên, hậu quả của thuốc lá không chỉ dừng lại ở sức khỏe cá nhân.
- Kinh tế: Theo nghiên cứu của Bộ Y tế, năm 2019, tổng chi phí điều trị và mất năng suất lao động do các bệnh liên quan đến thuốc lá ở Việt Nam lên tới 108.000 tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP. Trong khi đó, nguồn thu từ ngành sản xuất thuốc lá không đủ bù đắp những thiệt hại này.
- Xã hội: Thuốc lá làm gia tăng đói nghèo, khi nhiều gia đình phải chi tiêu đáng kể cho thuốc lá thay vì cho nhu cầu thiết yếu như thực phẩm, học hành hay y tế. Ngoài ra, trẻ em lớn lên trong môi trường khói thuốc dễ bị suy giảm sức khỏe, ảnh hưởng đến cả một thế hệ.
Rõ ràng, thuốc lá không chỉ là “sát thủ thầm lặng” của sức khỏe, mà còn là rào cản cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Những thách thức trong cuộc chiến chống thuốc lá: Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã triển khai các biện pháp mạnh mẽ: ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (2012), thành lập Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá, thực hiện các quy định cấm hút thuốc nơi công cộng, cảnh báo bằng hình ảnh trên bao bì… Tuy nhiên, cuộc chiến vẫn đầy gian nan bởi một số thách thức lớn:
- Tỷ lệ hút thuốc cao và khó giảm: Hút thuốc đã ăn sâu vào văn hóa giao tiếp, sinh hoạt của một bộ phận nam giới, khiến việc thay đổi hành vi gặp nhiều khó khăn.
- Thực thi pháp luật chưa nghiêm: Nhiều nơi công cộng vẫn xuất hiện tình trạng hút thuốc; chế tài xử phạt còn lỏng lẻo, thiếu sự giám sát chặt chẽ.
- Sự xuất hiện của sản phẩm thuốc lá mới: Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng len lỏi vào giới trẻ, tạo ra một mặt trận mới trong cuộc chiến.
- Ảnh hưởng từ ngành công nghiệp thuốc lá: Các chiến dịch quảng bá tinh vi, sự can thiệp chính sách và lợi ích kinh tế ngắn hạn khiến việc kiểm soát càng thêm phức tạp.
Nỗ lực quốc gia và quốc tế
Trên phạm vi toàn cầu, nhiều quốc gia đã thực hiện những chính sách quyết liệt để kiểm soát thuốc lá: tăng mạnh thuế, áp dụng bao bì trơn, cấm quảng cáo và tài trợ, đẩy mạnh truyền thông cộng đồng. Những biện pháp này đã chứng minh hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ hút thuốc.
Tại Việt Nam, Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá đã triển khai nhiều hoạt động: từ truyền thông nâng cao nhận thức, tập huấn cán bộ y tế, đến hỗ trợ xây dựng môi trường không khói thuốc ở trường học, bệnh viện, nơi làm việc. Song để đạt hiệu quả bền vững, cần sự phối hợp đồng bộ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.
Giải pháp cho một tương lai không khói thuốc: Để giảm gánh nặng bệnh tật và tiến tới một thế hệ khỏe mạnh hơn, Việt Nam cần kiên định và mạnh mẽ hơn nữa trong cuộc chiến chống thuốc lá. Một số giải pháp trọng tâm có thể kể đến:
- Tăng thuế và giá thuốc lá: Đây là biện pháp được WHO khuyến nghị là hiệu quả nhất để giảm nhu cầu, đặc biệt trong giới trẻ và người thu nhập thấp.
- Mở rộng các khu vực cấm hút thuốc: Thực thi nghiêm ngặt việc cấm hút thuốc tại nơi công cộng, đồng thời đẩy mạnh giám sát và xử phạt vi phạm.
- Ngăn chặn thuốc lá mới: Ban hành quy định rõ ràng để kiểm soát, tiến tới cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng – sản phẩm đang nhắm vào thanh thiếu niên.
- Tăng cường truyền thông: Tạo ra các chiến dịch truyền thông sáng tạo, gần gũi với giới trẻ, để họ thấy rằng “không hút thuốc mới là phong cách hiện đại”.
- Hỗ trợ cai nghiện: Phát triển mạng lưới tư vấn, đường dây nóng, và cung cấp dịch vụ cai thuốc lá trong hệ thống y tế cơ sở.
- Gia đình và cộng đồng vào cuộc: Cha mẹ, thầy cô, bạn bè cần đóng vai trò đồng hành, tạo môi trường sống lành mạnh, không khói thuốc.
Thông điệp xin gửi đến toàn thể những ai đã và đang hút thuốc: Thuốc lá không phân biệt giàu nghèo, thành thị hay nông thôn – nó hủy hoại sức khỏe, lấy đi sinh mạng và để lại gánh nặng kinh tế khủng khiếp cho toàn xã hội. Cuộc chiến chống lại thuốc lá vì vậy không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế, mà là cuộc chiến của toàn dân, của cả quốc gia.
“Thuốc lá: Hút hôm nay, bệnh tật ngày mai, gánh nặng mãi mãi”. Chỉ khi mỗi người dân cùng ý thức từ bỏ thuốc lá, khi chính sách được thực thi nghiêm túc, khi gia đình và cộng đồng chung tay bảo vệ thế hệ trẻ, chúng ta mới có thể hy vọng về một tương lai không còn bị bao phủ bởi làn khói độc hại.
Cuộc chiến chống thuốc lá là một hành trình dài và khó khăn, nhưng chắc chắn là một cuộc chiến xứng đáng – bởi đích đến chính là một Việt Nam khỏe mạnh, phát triển bền vững và tràn đầy sức sống.
Phương Dung
Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. các trường bắt buộc được đánh dấu (*)
.jpg)
.jpg)
Danh sách bình luận