Xây dựng trường học không khói thuốc

Tuổi trẻ với những đặc trưng tâm lí lứa tuổi nên rất dễ bị lôi kéo và rủ rê thử hút thuốc lá. Nhiều thanh thiếu niên hiện nay thường coi việc hút thuốc là một cách để thể hiện bản thân. Đó là sự kích thích sự tò mò của giới trẻ hoặc có người bị bạn xấu lôi kéo, rủ rê và để chứng tỏ mình là người lớn, cho rằng hút thuốc là oai, thử một lần cho biết để rồi dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.

Tại Việt Nam, các sản phẩm thuốc lá mới hiện là những sản phẩm chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành, tuy nhiên một số điều tra cho thấy tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ đang gia tăng nhanh chóng. Bộ Y tế cho biết, hiện nay trên thị trường Việt Nam đang xuất hiện nhiều sản phẩm thuốc lá mới. Trong đó, phổ biến nhất là thuốc lá điện tử (electronic nicotine delivery - ENDs), thuốc lá nung nóng (heated tobacco product - HTPs), shisha... Các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha (gọi chung sản phẩm thuốc lá mới) rất có hại cho sức khỏe cả người hút và người xung quanh. Đây còn là nguyên nhân của nhiều trường hợp ngộ độc nicotine, gây các bệnh về tim mạch, hô hấp, tiêu hóa.

Năm 2019, kết quả điều tra sức khỏe học sinh (HS) toàn cầu của WHO thực hiện tại 21 tỉnh, thành cho thấy, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử tăng lên 2,6% (năm 2015 tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 0,2%). Nghiên cứu do Viện Chiến lược và Chính sách y tế tiến hành năm 2020 cho kết quả tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở HS lớp 8 - 12 là 8,35%, độ tuổi HS lớp 10 - 12 cao hơn với 12,6%. (1)

Thuốc lá điện tử đã và đang xâm nhập vào các trường học, ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của HS, sinh viên. Đồng thời, gây ra các hậu quả trước mắt và lâu dài về sức khỏe, kinh tế, xã hội.

Xác định khâu tuyên truyền giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng trường học không khói thuốc lá, các trường học trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đẩy mạnh các biện pháp tuyên truyền Phòng, chống tác hại hút thuốc lá (PCTHHTL) bằng nhiều hình thức phù hợp. Điển hình là Trường THPT Bùi Dục Tài tỉnh Quảng Trị phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Trị tổ chức chương trình Ngoại khóa Văn nghệ truyền thông Phòng, chống tác hại thuốc lá

Trường THPT Bùi Dục Tài phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật – Sở Y tế tỉnh Quảng Trị tổ chức chương trình Ngoại khóa Văn nghệ truyền thông PCTHHTL cho HS. Tại buổi truyền thông, các cán bộ giáo viên (GV) và các em HS của trường đã được nghe Bác sĩ Nguyễn Đức Tài - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cung cấp những kiến thức cơ bản về thuốc lá, đặc biệt nhấn mạnh đến các thành phần độc hại, các loại hóa chất gây ung thư và các bệnh tật khác có trong trong thuốc lá; Tỷ lệ hút thuốc lá trong thanh thiếu niên đang có chiều hướng gia tăng và đang ở mức đáng báo động; Phổ biến các nội dung, quy định của Luật PCTHHTL được Quốc hội ban hành và có hiệu lực từ 01/05/2013 và các quy định cấm hút thuốc lá ở cơ quan, trường học, nơi công cộng và tại nhà; Trình bày một số lợi ích đối với sức khỏe khi từ bỏ thuốc lá và không hít phải thuốc lá, các tiêu chí xây dựng cơ quan, trường học và cộng đồng không khói thuốc lá…

Thực hiện cam kết xây dựng “Trường học không khói thuốc”, thời gian qua một số trường học trong tỉnh Quảng Trị đã có những cách làm hay, giải pháp thiết thực, bước đầu tạo chuyển biến trong nhận thức, hành động của giáo viên, HS, sinh viên về giảm thiểu tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ và môi trường.

Tại nhiều trường học của tỉnh Quảng Trị, các biển “không hút thuốc” được đặt khắp nơi, từ hành lang đến các lớp học, phòng họp, sân trường... Ấn tượng đầu tiên khi chúng tôi đến Trường THCS Khe Sanh huyện Hướng Hóa tỉnh Quảng Trị là các biển “Không hút thuốc” được đặt khắp khuôn viên trường. Căng-tin nhà trường nghiêm cấm bán thuốc lá, rượu, bia. Vào đầu năm học, Nhà trường đều tuyên truyền về các nội dung liên quan đến tác hại của hút thuốc lá. Hình thức tuyên truyền cũng khá phong phú, như tuyên truyền miệng, qua hệ thống loa phát thanh của nhà trường; các buổi sinh hoạt đầu tháng; giờ học ngoại khoá; tổ chức diễn đàn hỏi- đáp cho HS, lồng ghép nội dung về tác hại của thuốc lá vào các vở kịch, các tiết mục văn nghệ…

Trường cũng có chế tài xử lí cụ thể khi phát hiện trường hợp HS hút thuốc lá, chẳng hạn như lập biên bản, sau đó phối hợp với GV chủ nhiệm, phụ huynh, ban giám hiệu nhà trường có phương pháp xử lí, răn đe kịp thời. Nhờ đẩy mạnh tuyên truyền nên nhận thức của GV và HS về PCTHHTL ngày càng được nâng cao, góp phần ngăn ngừa việc bắt đầu hút thuốc lá ở một số HS và giảm tỉ lệ hút thuốc lá đối với cán bộ, GV trong nhà trường. Việc tuyên truyền về tác hại của thuốc lá đã được Nhà trường thực hiện thường xuyên trong thời gian qua, nhờ vậy đã mang lại những kết quả tích cực trong việc xây dựng trường học không khói thuốc.

Ở Trường THPT Đông Hà, để nâng cao nhận thức của HS về tác hại của thuốc lá, trong quá trình giảng dạy, nhà trường đã lồng ghép nội dung này vào các môn học có liên quan như Sinh học, Hóa học, Giáo dục công dân; các buổi sinh hoạt chuyên đề về giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên. Cùng với tuyên truyền, Đoàn trường tăng cường lồng ghép kiểm tra hằng ngày đối với việc thực thi không hút thuốc của HS. Nếu phát hiện trường hợp vi phạm sẽ có biện pháp xử lí, chẳng hạn như đưa vào nội dung xét thi đua của lớp, xét hạnh kiểm đối với HS vi phạm… Nhờ triển khai hiệu quả các giải pháp trên nên thời gian qua, trong 34 lớp với 1.376 học sinh của trường chưa phát hiện trường hợp vi phạm hút thuốc lá trong trường học. Bên cạnh đó, Nhà trường còn chú trọng công tác phối hợp giữa gia đình và nhà trường về giám sát HS tại nơi cư trú; tổ chức cho HS ký cam kết không hút thuốc lá; tuyên truyền các hàng quán vỉa hè gần trường học không bán thuốc lá cho HS; phối hợp với chính quyền địa phương tăng cường công tác kiểm tra, nghiêm cấm việc mua bán, quảng cáo, tiếp thị các sản phẩm có hình ảnh liên quan đến thuốc lá tại trường học.

Hằng năm, Trường phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Quảng Trị phối hợp với Sở Y Tế tổ chức chương trình Văn nghệ Truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá và ký cam kết "Xây dựng nhà trường không khói thuốc lá".

Bằng nhiều cách làm khác nhau, các trường học trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã từng bước tạo chuyển biến trong nhận thức, hành động của GV, HS về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe và môi trường. Đến nay, công tác tuyên truyền PCTHHTL của các nhà trường đã trở thành hoạt động nền nếp, thường xuyên, được mọi người tích cực hưởng ứng và tham gia. Nhiều trường đã xây dựng trường học không khói thuốc lá, nhiều cán bộ, GV nhân viên đã bỏ hút thuốc lá, thực hiện nghiêm quy định không hút thuốc lá trong trường học. Đặc biệt, nhiều HS được tuyên truyền về tác hại của thuốc lá khi về gia đình đã tích cực tham gia vận động người thân từ bỏ thói quen hút thuốc lá để bảo vệ sức khỏe. Một số trường còn đưa công tác PCTHTL vào tiêu chí đánh giá thi đua của cán bộ, GV và các lớp học. Nhờ vậy đã mang lại những kết quả tích cực trong việc xây dựng trường học không khói thuốc.

Công tác PCTHHTL là vấn đề bức thiết, đối tượng được quan tâm nhất là các thanh, thiếu niên. Để góp phần đẩy lùi tình trạng này không chỉ là trách nhiệm của nhà trường, mà cần phải có sự phối hợp của gia đình và xã hội. Môi trường học đường không khói thuốc sẽ góp phần tạo ra nếp sống văn minh cho cán bộ, GV và HS, góp phần giữ gìn sức khỏe, duy trì lối sống lành mạnh, giảm tỉ lệ mắc các bệnh do thuốc lá gây ra.

Không chỉ ngành Giáo dục, ngành Y tế Quảng Trị cũng đã tổ chức các cuộc điều tra tại cộng đồng về tỷ lệ người hút thuốc lá và chủ động phối hợp với các địa phương, đơn vị để thực hiện tổ chức kiểm tra việc thực hiện pháp luật về PCTHTL tại các cơ sở y tế. Sở Y tế chỉ đạo các đơn vị thực hiện cơ sở y tế không khói thuốc lá; công chức, viên chức tại đơn vị cam kết không hút thuốc lá trong khuôn viên đơn vị. Ngoài ra, Sở Y tế Quảng Trị còn tích cực phối hợp với các ban, ngành trên địa bàn đẩy mạnh công tác truyền thông về PCTHHTL. Trong thời gian qua, đã phát 04 phóng sự trên Đài phát thanh - truyền hỉnh tỉnh Quảng Trị, đăng hơn 20 bài trên Báo Quảng Trị, tổ chức 13 buổi diễn văn nghệ và nói chuyện chuyên đề về tác hại thuốc lá cho HS tại 13 trường học; tổ chức 19 lớp tập huấn cho nhân viên y tế thôn bản tại 6 huyện, và các cán bộ chuyên trách về thuốc lá tuyến huyện.

Giáo dục về PCTHHTL có nhiều cách, nhiều biện pháp, nhưng theo tôi phương pháp tốt nhất vẫn là truyền thông trực tiếp. Đó là cách để chuyển tải nội dung các thông điệp đến với mọi người nói chung và HS trong các trường học nói riêng được thấu đáo, hiệu quả hơn. Điều này đồng nghĩa với việc giúp mọi người nhận thức một cách sâu sắc về PCTHHTL; đồng thời thay đổi hành vi tích cực nhằm tự bảo vệ mình trước các nguy cơ tỉ lệ mắc các bệnh do thuốc lá gây ra.

Khói thuốc lá hủy hoại môi trường sống, ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Vì lợi ích của bản thân, gia đình và cộng đồng, mọi người hãy “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” như một hành động nhằm hưởng ứng thông điệp Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5/2021 và Tuần lễ Quốc gia phòng chống tác hại thuốc lá từ 25-31/5/2025.

Lê Thị Thu Thanh

Danh sách bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. các trường bắt buộc được đánh dấu (*)

Bình luận (*)

Tên (*)

Email (*)

Số điện thoại (*)