Chia sẻ thông tin và kinh nghiệm triển khai phòng, chống tác hại thuốc lá vì sức khỏe người tiêu dùng: Từ truyền thông nâng cao nhận thức đến điều chỉnh hành vi bền vững

Thuốc lá tiếp tục là một trong những nguy cơ lớn đối với sức khỏe cộng đồng, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến người hút mà còn gây hệ lụy lâu dài cho những người hít phải khói thuốc thụ động. Trong bối cảnh đó, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) ngày càng được nhìn nhận không chỉ là vấn đề y tế, mà còn là nội dung quan trọng trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đặc biệt là quyền được sống trong môi trường an toàn, không khói thuốc.

Thực tiễn triển khai tại nhiều địa phương cho thấy, bên cạnh hoàn thiện cơ chế, chính sách và tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, việc điều chỉnh hành vi người tiêu dùng giữ vai trò then chốt, quyết định tính bền vững của công tác PCTHTL. Nhiều mô hình, cách làm linh hoạt từ các địa phương như Bến Tre, Phú Yên, TP. Hồ Chí Minh, Cà Mau đã mang lại những kinh nghiệm đáng chú ý.

Điều chỉnh hành vi – “nút thắt” của công tác phòng, chống tác hại thuốc lá

Các chuyên gia nhận định, hành vi hút thuốc lá không đơn thuần là thói quen cá nhân, mà chịu tác động của nhiều yếu tố như nhận thức xã hội, môi trường sống, chuẩn mực cộng đồng và mức độ tuân thủ pháp luật. Do đó, nếu chỉ dừng ở tuyên truyền chung chung, hiệu quả thay đổi hành vi sẽ không cao.

Thực tế cho thấy, nhiều người tiêu dùng đã nhận thức được tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe bản thân, nhưng chưa ý thức đầy đủ về quyền và lợi ích của những người xung quanh. Việc hút thuốc tại nơi công cộng, khu dân cư, cơ quan, nơi làm việc vẫn diễn ra, gây ảnh hưởng đến môi trường sống chung. Đây chính là khoảng trống mà công tác PCTHTL cần tập trung giải quyết, thông qua các giải pháp tác động trực tiếp đến hành vi và thái độ của người tiêu dùng.

Bến Tre: Gắn phòng, chống tác hại thuốc lá với xây dựng cộng đồng văn minh

Tại Bến Tre, việc triển khai PCTHTL được lồng ghép với các phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư. Thay vì chỉ tuyên truyền về tác hại sức khỏe, các hoạt động truyền thông tại cơ sở tập trung nhấn mạnh trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với cộng đồng, coi việc không hút thuốc nơi công cộng là một biểu hiện của lối sống văn minh.

Một số địa phương trong tỉnh đã đưa tiêu chí “không khói thuốc” vào quy ước khu dân cư, cơ quan, đơn vị. Qua đó, hành vi hút thuốc không còn được xem là chuyện riêng của cá nhân, mà trở thành vấn đề liên quan đến uy tín, trách nhiệm chung. Cách tiếp cận này giúp hình thành áp lực xã hội tích cực, góp phần điều chỉnh hành vi người tiêu dùng theo hướng tự giác, bền vững.

Phú Yên: Truyền thông gần gũi, tác động trực tiếp đến nhận thức và hành vi

Kinh nghiệm từ Phú Yên cho thấy, muốn thay đổi hành vi, thông điệp truyền thông cần đơn giản, dễ hiểu và gắn với đời sống hằng ngày. Thay vì sử dụng những thông tin mang tính hàn lâm, các hoạt động truyền thông tại cơ sở tập trung vào những tình huống cụ thể, dễ nhận thấy, như tác động của khói thuốc đối với trẻ em, người cao tuổi trong gia đình.

Việc tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề tại khu dân cư, trường học, nơi làm việc giúp người dân nhận diện rõ hơn hậu quả của hành vi hút thuốc thụ động. Khi người tiêu dùng hiểu rằng, hành vi hút thuốc của mình có thể gây hại trực tiếp cho người thân, sự thay đổi hành vi diễn ra tự nhiên và bền vững hơn.

TP. Hồ Chí Minh: Từ nhận thức đến chuẩn mực hành vi nơi công cộng

Là đô thị đặc biệt với mật độ dân cư cao, TP. Hồ Chí Minh đối mặt với nhiều thách thức trong kiểm soát khói thuốc tại nơi công cộng. Tuy nhiên, thành phố cũng là địa phương tiên phong trong việc xây dựng các mô hình môi trường không khói thuốc tại cơ quan, đơn vị, trung tâm dịch vụ công và không gian công cộng.

Một điểm đáng chú ý là sự tham gia tích cực của các tổ chức xã hội, trong đó có Hội Bảo vệ người tiêu dùng, trong việc giám sát và phản ánh các hành vi vi phạm. Thông qua việc tiếp nhận ý kiến, phản ánh của người dân, các cơ quan chức năng kịp thời nhắc nhở, xử lý, đồng thời lan tỏa thông điệp về quyền được sống trong môi trường không khói thuốc.

Dần dần, việc không hút thuốc nơi công cộng trở thành chuẩn mực hành vi được xã hội chấp nhận và khuyến khích, góp phần thay đổi thói quen của người tiêu dùng theo hướng tích cực.

Cà Mau: Linh hoạt giải pháp, phù hợp điều kiện địa phương

Tại Cà Mau, công tác PCTHTL được triển khai theo hướng linh hoạt, phù hợp với đặc điểm dân cư phân tán, đời sống gắn với sản xuất, sinh hoạt cộng đồng. Các hoạt động tuyên truyền không tách rời đời sống người dân mà được lồng ghép trong các buổi sinh hoạt cộng đồng, họp dân, hoạt động của các đoàn thể.

Việc nhấn mạnh tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe người lao động, năng suất làm việc và kinh tế gia đình đã tạo được sự đồng thuận cao. Khi người tiêu dùng nhận thấy lợi ích thiết thực của việc giảm hoặc bỏ hút thuốc, hành vi sẽ dần thay đổi một cách tự nguyện, không mang tính áp đặt.

Vai trò của Hội Bảo vệ người tiêu dùng trong điều chỉnh hành vi

Qua thực tiễn tại các địa phương, có thể thấy vai trò của Hội Bảo vệ người tiêu dùng ngày càng rõ nét trong công tác PCTHTL. Hội không chỉ là lực lượng tuyên truyền, mà còn là cầu nối giữa người dân và các cơ quan chức năng, góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng trước tác hại của khói thuốc.

Thông qua việc lồng ghép PCTHTL với bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Hội giúp người dân hiểu rằng, việc không hút thuốc nơi công cộng không chỉ là tuân thủ pháp luật, mà còn là tôn trọng quyền và sức khỏe của người khác. Đây chính là nền tảng quan trọng để hình thành hành vi tiêu dùng có trách nhiệm.

Hướng tới thay đổi hành vi bền vững

Từ kinh nghiệm của các địa phương như Bến Tre, Phú Yên, TP. Hồ Chí Minh, Cà Mau có thể rút ra một điểm chung: điều chỉnh hành vi người tiêu dùng cần được thực hiện đồng bộ, kiên trì và phù hợp với từng nhóm đối tượng. Truyền thông chỉ hiệu quả khi đi kèm với môi trường xã hội ủng hộ và cơ chế giám sát, nhắc nhở kịp thời.

Trong thời gian tới, để công tác PCTHTL đạt hiệu quả bền vững, các địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh truyền thông theo hướng lấy người tiêu dùng làm trung tâm; tăng cường vai trò của các tổ chức xã hội; nhân rộng các mô hình, cách làm hiệu quả; đồng thời coi việc xây dựng môi trường không khói thuốc là một tiêu chí quan trọng trong phát triển cộng đồng văn minh, hiện đại.

Phòng, chống tác hại của thuốc lá không phải là cuộc chiến ngắn hạn, mà là quá trình lâu dài, đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội. Khi hành vi người tiêu dùng được điều chỉnh theo hướng tích cực, mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng và quyền lợi người tiêu dùng mới có thể đạt được một cách thực chất và bền vững.

Hoài An

Danh sách bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. các trường bắt buộc được đánh dấu (*)

Bình luận (*)

Tên (*)

Email (*)

Số điện thoại (*)