Trong nhiều thập kỷ qua, thuốc lá được xem là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm và tử vong sớm trên toàn thế giới. Mặc dù đã được các tổ chức y tế quốc tế và các cơ quan chức năng trong nước cảnh báo rất nhiều, nhưng tình trạng hút thuốc lá, đặc biệt là ở giới trẻ vẫn đang là một vấn đề nhức nhối, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và tương lai của các thế hệ mai sau.

Tác hại nghiêm trọng từ thuốc lá

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, thuốc lá là nguyên nhân chính khiến hơn 8 triệu người tử vong mỗi năm, trong đó có khoảng 1,2 triệu người là nạn nhân của hút thuốc lá thụ động. Tại Việt Nam, con số tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá lên tới hàng chục nghìn người mỗi năm, cao hơn nhiều so với số người chết vì tai nạn giao thông hay bệnh truyền nhiễm…

Các thành phần độc hại trong khói thuốc lá, như: nicotine, hắc-ín (tar), carbon monoxide và hơn 7.000 chất hóa học khác – là nguyên nhân chính gây nên bệnh ung thư phổi, bệnh tim mạch, đột quỵ, các bệnh về hô hấp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh. Không chỉ vậy, khói thuốc còn ảnh hưởng đến mọi người xung quanh, đặc biệt là phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ. Trẻ em hít phải khói thuốc có nguy cơ cao mắc các bệnh về đường hô hấp, viêm tai giữa, hen suyễn và chậm phát triển thể chất, trí tuệ.

Gánh nặng kinh tế và xã hội

Không chỉ gây tổn thất về sức khỏe, thuốc lá còn tạo ra một gánh nặng lớn về kinh tế. Người hút thuốc không chỉ phải chi tiền mua thuốc mà còn phải đối mặt với các chi phí để điều trị bệnh tật liên quan, mất năng suất lao động và nguy cơ nghèo đói do bệnh tật kéo dài. Theo thống kê của Bộ Y tế Việt Nam, mỗi năm người dân chi tiêu hàng chục nghìn tỷ đồng cho thuốc lá, trong khi ngân sách quốc gia lại phải gánh hàng nghìn tỷ đồng để điều trị các bệnh liên quan.

Ngoài ra, môi trường sống của chúng ta cũng bị đe doạ, ảnh hưởng rất nặng nề bởi thuốc lá. Mỗi năm, hàng triệu mẩu thuốc lá bị vứt bừa bãi gây ô nhiễm môi trường đất, nước và không khí. Việc trồng cây thuốc lá cũng là một trong số các nguyên nhân làm xói mòn đất, tiêu tốn tài nguyên và sử dụng hóa chất gây hại cho đất đai và hệ sinh thái.

Tình hình đáng lo ngại ở giới trẻ

Một trong những xu hướng đáng lo ngại hiện nay là tình trạng gia tăng hút thuốc lá, nhất là việc hút thuốc lá điện tử ở giới trẻ. Với thiết kế bắt mắt, hương vị đa dạng và sự quảng bá trên mạng xã hội, thuốc lá điện tử đã và đang "len lỏi" vào học đường và vào trong cuộc sống của thanh thiếu niên hiện nay. Có rất nhiều học sinh, sinh viên đã xem đó là trào lưu hiện đại, không nhận thức đầy đủ được tác hại và mức độ nguy hiểm của việc sử dụng các loại hình thuốc lá.

Thuốc lá điện tử đã và đang "len lỏi" vào học đường và vào trong cuộc sống của thanh thiếu niên hiện nay.

Thuốc lá điện tử chứa nicotine và các hóa chất độc hại khác, không chỉ gây nghiện mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của não bộ ở lứa tuổi vị thành niên. Việc tiếp xúc với nicotine từ sớm khiến giới trẻ có nguy cơ cao hơn mắc các rối loạn tâm thần, rối loạn hành vi, dễ bị lôi kéo vào các chất kích thích khác.

Vai trò của cộng đồng và các chính sách phòng, chống thuốc lá

Trước thực trạng hiện nay, việc phòng, chống tác hại của thuốc lá không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng mà cần phải có sự chung tay của toàn xã hội. Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, trong đó quy định rõ các biện pháp nhằm giảm tỷ lệ hút thuốc như: cấm hút thuốc nơi công cộng, cấm quảng cáo thuốc lá, dán cảnh báo bằng hình ảnh trên bao bì, tăng thuế thuốc lá và hỗ trợ cai nghiện…

Bên cạnh đó, việc tăng cường công tác truyền thông, giáo dục ý thức phòng chống thuốc lá trong trường học, cơ quan, doanh nghiệp và khu dân cư là vô cùng quan trọng. Gia đình, nhà trường và xã hội cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng một môi trường lành mạnh, không khói thuốc cho thế hệ trẻ.

Nói không với thuốc lá, cũng là hành động để bảo vệ môi trường sống

Đặc biệt, việc cung cấp thông tin khoa học, dễ hiểu về tác hại của thuốc lá, hướng dẫn kỹ năng từ chối thuốc lá cho học sinh, sinh viên, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ “Nói không với thuốc lá” sẽ góp phần hình thành thói quen tích cực và tinh thần chủ động bảo vệ sức khỏe cho thanh thiếu niên.

Hành động hôm nay - Bảo vệ ngày mai

Phòng, chống tác hại của thuốc lá là một cuộc chiến dài hạn, đòi hỏi sự kiên trì và cam kết từ mọi tầng lớp xã hội. Mỗi cá nhân, mỗi gia đình cần nhận thức rằng: việc từ bỏ thuốc lá là hành động thiết thực nhất để bảo vệ bản thân và những người xung quanh. Đồng thời, việc xây dựng môi trường không khói thuốc cũng là cách tích cực để tạo nên một tương lai khỏe mạnh, văn minh cho thế hệ trẻ.

Những hành động dù nhỏ bé, như: không hút thuốc nơi công cộng, khuyên nhủ người thân từ bỏ thuốc lá, tham gia tuyên truyền về tác hại của thuốc lá… đều là những hành động tích cực và thiết thực nhất góp phần xây dựng một xã hội không khói thuốc. Chính sự quyết tâm, đoàn kết ấy sẽ là lá chắn vững chắc để bảo vệ thế hệ tương lai khỏi những hiểm họa mà thuốc lá mang lại.

Thuỳ Anh