Thuốc lá điện tử “núp bóng” bút, son môi, USB: Cuộc tấn công âm thầm vào giới trẻ
Trong khi xã hội vẫn đang nỗ lực đẩy lùi thói quen hút thuốc truyền thống, một hiểm họa mới đang len lỏi vào trường học, giảng đường và cả thế giới mạng: thuốc lá điện tử. Với vỏ bọc thời thượng, thiết kế tinh vi như bút bi, son môi, USB hay thậm chí là chiếc móc khóa nhỏ gọn, những sản phẩm này đang khiến giới trẻ lầm tưởng đây là món đồ “vui”, “cá tính” hay “vô hại”. Nhưng đằng sau vẻ ngoài ấy là một chiến lược tiếp thị tinh vi và một cạm bẫy gây nghiện nguy hiểm.
Chiêu trò “hóa trang” của thuốc lá điện tử
Chưa bao giờ việc hút thuốc lại dễ ngụy trang đến thế. Trên mạng xã hội, hàng loạt sản phẩm thuốc lá điện tử được quảng cáo với hình ảnh “cool ngầu”, “sang chảnh”, “mùi vị thơm như kẹo” và “không độc hại như thuốc lá truyền thống”. Nhiều sản phẩm được thiết kế nhỏ như USB, thỏi son hay bút bi, có thể dễ dàng cất trong túi áo, balo, thậm chí mang vào lớp học mà giáo viên không hay biết.
Đặc biệt, sự đa dạng của mùi hương – từ dâu, táo, xoài, bạc hà đến caramel, trà sữa – chính là “mồi nhử” đánh trúng tâm lý tò mò và sở thích khám phá của thanh thiếu niên. Theo Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), phần lớn người trẻ thử thuốc lá điện tử vì bị hấp dẫn bởi hương vị và tin rằng sản phẩm này “an toàn hơn”.
Thực tế, thuốc lá điện tử không chỉ chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh mà còn nhiều hóa chất độc hại khác như formaldehyde, acetaldehyde, kim loại nặng… Một số mẫu còn được phát hiện có chứa các chất gây ảo giác.
Mục tiêu của “cuộc tấn công” – giới trẻ
Giới trẻ đang trở thành mục tiêu chính trong chiến lược của các công ty thuốc lá điện tử toàn cầu. Thay vì quảng cáo trực tiếp, họ tận dụng mạng xã hội, các “KOL” (người ảnh hưởng) và trào lưu TikTok để lan tỏa hình ảnh “hút vape là sành điệu”, “vape là phong cách sống tự do”.
Theo khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ học sinh 13–15 tuổi đã từng sử dụng thuốc lá điện tử ở Việt Nam tăng gấp đôi chỉ trong 4 năm, từ 2,6% (năm 2019) lên gần 5% (năm 2023). Ở một số thành phố lớn, con số này còn cao hơn.
Không ít em học sinh ban đầu chỉ “thử cho biết”, nhưng nhanh chóng nghiện nicotine mà không nhận ra. Cơ thể trẻ vị thành niên đặc biệt nhạy cảm với các chất kích thích – chỉ sau vài tuần sử dụng, não bộ bắt đầu hình thành phản xạ lệ thuộc, khiến việc từ bỏ trở nên cực kỳ khó khăn.
Nguy cơ sức khỏe và hệ lụy xã hội
Nhiều người lầm tưởng thuốc lá điện tử chỉ là “hơi nước có mùi thơm”. Trên thực tế, khi đốt nóng dung dịch, thuốc lá điện tử tạo ra khí aerosol chứa hàng trăm hợp chất độc hại – trong đó có những chất gây ung thư. Người dùng thường hít sâu hơn và giữ hơi lâu hơn, khiến lượng nicotine vào cơ thể thậm chí cao hơn nhiều so với hút thuốc thông thường.
Nicotine không chỉ gây nghiện, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ của người trẻ, làm suy giảm khả năng tập trung, ghi nhớ và kiểm soát hành vi. Ngoài ra, việc sử dụng chung thiết bị vape còn tăng nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn, virus, nhất là trong môi trường học đường.
Tại Việt Nam, đã ghi nhận nhiều trường hợp ngộ độc nicotine cấp tính do sử dụng thuốc lá điện tử, thậm chí có ca tử vong. Song song đó, tình trạng buôn bán tràn lan, không kiểm soát trên mạng xã hội khiến các sản phẩm chứa chất cấm, chất gây ảo giác dễ dàng đến tay học sinh, sinh viên.
Lỗ hổng trong quản lý và nhận thức
Dù Bộ Y tế đã nhiều lần cảnh báo, nhưng hiện nay, Việt Nam chưa cấp phép lưu hành chính thức cho thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, việc mua bán online vẫn diễn ra công khai, với hàng nghìn tài khoản mạng xã hội rao bán, giao hàng tận nơi.
Các biện pháp quản lý còn gặp khó khăn do sản phẩm “núp bóng” nhiều dạng khác nhau và có giá rẻ, chỉ vài chục nghìn đồng. Trong khi đó, nhận thức của phụ huynh, nhà trường và cả học sinh còn hạn chế. Không ít người cho rằng thuốc lá điện tử chỉ “xả hơi”, “vui chút không sao”, mà không biết rằng mỗi hơi hít là một bước tiến gần hơn đến nghiện ngập.
Cần hành động mạnh mẽ hơn
Trước làn sóng tấn công ngày càng tinh vi của thuốc lá điện tử, các chuyên gia y tế và cơ quan chức năng kêu gọi siết chặt quản lý, tăng cường tuyên truyền và giáo dục sớm cho thanh thiếu niên.
Trường học cần đưa nội dung phòng chống thuốc lá điện tử vào chương trình ngoại khóa, kết hợp với công tác tư vấn tâm lý và giám sát học sinh. Phụ huynh cần chủ động tìm hiểu, nhận diện dấu hiệu sử dụng thuốc lá điện tử ở con em – như mùi thơm lạ, thiết bị nhỏ gọn nghi giống USB hay bút, thay đổi tâm lý, ho khan kéo dài.
Truyền thông đại chúng cần chuyển thông điệp rõ ràng, gần gũi và thực tế hơn: thuốc lá điện tử không “vô hại”, không “thời thượng” – mà là cánh cửa dẫn đến nghiện ngập và suy kiệt sức khỏe.
Khi kẻ thù mặc áo ngụy trang
Nếu thuốc lá truyền thống từng là “kẻ giết người thầm lặng”, thì thuốc lá điện tử chính là kẻ thù mới trong bộ áo ngụy trang hiện đại – lặng lẽ nhưng không kém phần nguy hiểm. Nó tấn công bằng màu sắc bắt mắt, hương vị ngọt ngào, lời hứa “an toàn”, nhưng cái giá phải trả là sức khỏe, tương lai và cả một thế hệ trẻ.
Bảo vệ thanh thiếu niên khỏi thuốc lá điện tử không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế hay giáo dục, mà là trách nhiệm của toàn xã hội – từ chính quyền, nhà trường, phụ huynh đến mỗi người dân.
Một thế hệ khỏe mạnh, sáng suốt và không bị lừa bởi “ảo ảnh hương thơm” sẽ là nền tảng cho tương lai của đất nước. Và điều đó bắt đầu từ hôm nay – bằng sự tỉnh táo, hiểu biết và dũng cảm nói “không” với thuốc lá điện tử.
Hoài An
Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. các trường bắt buộc được đánh dấu (*)
.jpg)
.jpg)
Danh sách bình luận